پوکی استخوان (Osteoporosis) یک بیماری مزمن و متابولیک است که با کاهش چگالی استخوان‌ها و ضعف ساختار استخوان‌ها همراه است. در این بیماری، استخوان‌ها به طور طبیعی کمیت استخوان سالم را از دست می‌دهند و به طور نسبی به استخوان‌های نازک‌تر و شکننده‌تر تبدیل میشوند. این عملکرد ناشی از عدم تعادل بین فرایندهای ساخت و تخریب استخوان است. در این مقاله از سایت ساختمان سلامت با ما همراه باشید علائم و راه های درمان این بیماری را برای شما آورده ایم.
پوکی استخوان در چه سنی رخ میدهد؟
پوکی استخوان بیشتر در سنین بالای 50 سال و به‌خصوص در زنان پس از یائسگی شایع است، اما می‌تواند در سنین جوان‌تر نیز رخ دهد. عواملی مانند عوامل ژنتیکی، کاهش سطوح هورمون‌های جنسی (استروژن در زنان و تستوسترون در مردان)، کمبود ویتامین D و کلسیم، عدم فعالیت بدنی مناسب، مصرف بیش از حد الکل و سیگار، وجود بیماری‌های مزمن مانند روماتیسم و استفاده بلندمدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها از جمله عوامل خطر برای پوکی استـخوان هستند.
عواملی که موجب پوکی استـخوان میشوند
پوکی استخوان یک بیماری است که به دلیل کاهش چگالی استخوان‌ها و تخریب ساختار استخوانی رخ میدهد. برخی از عوامل و عوامل خطری که می‌توانند به پوکی استخوان منجر شوند عبارتند از:
سن
ریسک پوکی استخوان با پیشرفت سن افزایش می‌یابد. بیشتر افراد بالای 50 سال دچار پوکی اسـتخوان میشوند، به خصوص زنان در دوران پس از یائسگی.
جنسیت
زنان دارای ریسک بیشتری برای پوکی استخوان هستند نسبت به مردان. این به دلیل کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی و اثرات آن بر روی استخوان‌ها است.
عوامل ژنتیکی
وجود تاریخچه خانوادگی از پوکی استخوان می‌تواند ریسک بیشتری برای ابتلا به این بیماری ایجاد کند. ژنتیک و عوامل مرتبط با آن می‌توانند تأثیر بزرگی در پوکی استخوان داشته باشند.
نقص ویتامین D و کلسیم
کمبود ویتامین D و کلسیم در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش چگالی استخوان‌ها و پوکی استخوان منجر شود.
استفاده طولانی مدت از استروئیدها
استفاده مداوم و بلندمدت از استروئیدها می‌تواند باعث تخریب استخوان‌ها و پوکی استخوان شود.
بیماری‌های مزمن
برخی بیماری‌ها مانند روماتیسم، بیماری‌های کلیوی، دیابت و بیماری‌های گوارشی می‌توانند به پوکی استـخوان منجر شوند.
فعالیت بدنی ناکافی
عدم تمرین مناسب و فعالیت بدنی ناکافی می‌تواند به کاهش چگالی استخوان‌ها و پوکی استـخوان منجر شود.
مصرف سیگار و مصرف مفرط الکل
سیگار و مصرف مفرط الکل نیز می‌توانند به پوکی استخـوان مرتبط باشند.
تشخیص پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان
درمان این بیماری به منظور کاهش خطر شکستگی استخوان‌ها و افزایش چگالی استخوان‌ها انجام می‌شود. در ادامه، چندین روش درمانی رایج ذکر می‌شود:
تغذیه مناسب
مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D، مانند محصولات لبنی، ماهی، سبزیجات تاریک رنگ و تخم مرغ، می‌تواند به بهبود سلامت استخوان‌ها کمک کند.
ورزش منظم
فعالیت‌های وزن‌برداری، پیاده‌روی، شنا و تمرینات مقاومتی می‌توانند به تقویت عضلات و استخوان‌ها کمک کنند. مشاوره با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی برای برنامه ورزشی مناسب بسیار مفید است.
مصرف داروها
پزشک ممکن است داروهایی مانند بیسفوسفونات، دونوزوماب و رالوکسیفن را تجویز کند. این داروها می‌توانند فرآیند تخریب استخوان را کند کنند و چگالی استخوان را افزایش دهند.
هورمون درمانی
در برخی موارد، استفاده از هورمون‌ها مانند استروژن یا ترکیبات هورمونی دیگر می‌تواند در بهبود پوکی استخوان مؤثر باشد. اما در انتخاب این روش درمانی، مسائل مربوط به عوارض و مزایای مرتبط با هر دارو باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند.
تغییر سبک زندگی
اجتناب از سیگار و مصرف مفرط الکل، کاهش استرس، و جلوگیری از سقوط و صدمات جسمی نیز می‌تواند در پیشگیری از شکستگی استخوان‌ها مفید باشد.
علائم پوکی استخوان
علائم پوکی استـخوان معمولاً خاص و آشکار نیستند. به همین دلیل، گاهی به آن به عنوان “بیماری خاموش” اشاره می‌شود. با این حال، برخی از علائمی که ممکن است نشانه این بیماری باشند، عبارتند از:
- کاهش قد به مرور زمان: عموماً حدود 3 سانتیمتر از قد فرد کم می‌شود.
- تغییر در وضعیت بدن: خم شدن بدن به سمت جلو، که می‌تواند باعث خمیدگی ظاهری در قسمت پشت شود.
- تنگی نفس: به دلیل فشرده شدن دیسک‌ها، ظرفیت کمتر ریه و احساس تنگی نفس ممکن است رخ دهد.
- شکستگی استخوان: استخوان‌های ضعیف شده ممکن است به سادگی شکسته شوند.
- درد در قسمت پایین کمر: درد در ناحیه پایین کمر نیز می‌تواند یکی از علائم پوکی اسـتخوان باشد.
جلوگیری از پوکی استخوان
جلوگیری از مبتلا به پوکی اسـتخوان می‌تواند با اتخاذ تدابیر زیر انجام شود:
مصرف مواد غذایی سالم
مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D مانند محصولات لبنی، سبزیجات تاریک رنگ، ماهی و تخم‌مرغ می‌تواند به نگهداری و افزایش چگالی استخوان‌ها کمک کند.
ورزش منظم
فعالیت‌های وزن‌برداری، پیاده‌روی، شنا و تمرینات مقاومتی می‌توانند استخوان‌ها را تقویت کرده و پیشگیری از پوکی استـخوان را تسهیل کنند.
جلوگیری از سیگار و مصرف مفرط الکل
سیگار و مصرف مفرط الکل می‌توانند باعث کاهش چگالی استخوان و افزایش خطر پوکـی استخوان شوند. بنابراین، بهتر است از این عادات خودداری کرده و مصرف معتدل الکل را رعایت کنید.
جلوگیری از سقوط و صدمات جسمی
از استفاده از وسایل ایمنی مانند کفش‌های ضد لغزنده، استفاده از پشتیبانی در صورت نیاز، رعایت ایمنی در منازل و محیط‌های عمومی و انجام حرکات احتیاطی در فعالیت‌های روزمره به منظور جلوگیری از سقوط و صدمات جسمی اهتمام کنید.
آزمایش تراکم استخوان
بررسی تراکم استخوان در صورت داشتن عوامل خطر مانند سن بالا، تاریخچه خانوادگی پوکی استـخوان یا وجود بیماری‌های مرتبط مانند برخی بیماری‌های تیروئید و روماتیسم، می‌تواند به زودیتر تشخیص پوکی استخوان را فراهم کند و اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنید.
