بیماری های عفونی بیماری هایی هستند که توسط ارگانیسم های مضر (پاتوژن‌ها) ایجاد می‌شوند که از بیرون وارد بدن شما می‌شوند. پاتوژن هایی که باعث بیماری های عفونی می‌شوند شامل ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و به ندرت پریون ها هستند. بیماری های عفونی می‌توانند در بسیاری از نواحی بدن شما علائم مختلفی ایجاد کنند و در صورت عدم درمان منجر به عوارض جدی می‌شوند. در این مقاله به بررسی علائم، عوامل، تشخیص و پیشگیری از بیماری های عفونی می‌پردازیم.
علائم بیماری های عفونی
به نوع بیماری و قسمتی از بدن که آسیب دیده است بستگی دارد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- تب
- لرز
- سرفه
- خستگی
- درد عضلانی و سردرد
- علائم گوارشی (اسهال، تهوع، استفراغ)
- بثورات، خارش، تورم یا قرمزی روی پوست
- زردی پوست یا چشم ها
اگر علائم مزمن (مداوم) یا علائمی دارید که با گذشت زمان بدتر می‌شوند، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
عوامل بیماری های عفونی
می‌توانند ویروسی، باکتریایی، قارچی، انگلی یا پریونی باشند. در ادامه به معرفی این عوامل و بیماری هایی که ایجاد می‌کنند می‌پردازیم.
عفونت های ویروسی
ویروس ها قسمتی از اطلاعات ژنتیکی (DNA یا RNA) هستند که درون یک پوسته محافظت کننده تحت عنوان کپسید قرار دارند. همچنین ویروس ها از سلول های بدن ما بسیار کوچک‌تر بوده و توانایی تقسیم شدن را به خودی خود ندارند. آن ها وارد سلول های انسان شده و از ابزار های آن استفاده کرده تا بتوانند نسخه های کپی از خود تولید کنند. برخی از بیماری های ویروسی شامل:
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- هپاتیت A، B، C و …
- ایدز
- ابولا
- کووید-19
- هرپس
- زگیل تناسلی
عفونت های باکتریایی
باکتری ها میکروارگانیسم های تک سلولی هستند که دستورالعمل هایشان بر روی قسمت کوچکی از یک DNA نوشته شده است. همچنین باکتری ها دور تا دور ما را احاطه کرده‌اند، که شامل درون بدن و روی پوست ما هم میشود. بسیاری از باکتری ها بی آزار و حتی کمک کننده هستند، اما یک سری از آن ها سمومی از خود دفع می‌کنند که منجر به بیمار شدن ما میشود. برخی از بیماری های باکتریایی شامل:
- عفونت های ادراری
- عفونت های تنفسی
- عفونت های پوستی
- عفونت های خونی
- سل
- آنتراکس
- سیفلیس
- طاعون
عفونت های قارچی
قارچ ها میکروارگانیسم هایی هستند که از مواد آلی تغذیه می‌کنند. بسیاری از قارچ ها بی آزار هستند و حتی در تولید مواد غذایی مانند پنیر، نان و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برخی از قارچ ها می‌توانند باعث بیماری های عفونی شوند که معمولاً در پوست، مو، ناخن، دهان، گلو، روده و واژن رخ می‌دهند. برخی از بیماری های قارچی شامل:
- پوکی مو
- عفونت های پوستی
- عفونت های ناخن
- کاندیدیازیس
- آسپرژیلوسیس
- کریپتوکوکوزیس
- هیستوپلاسموزیس
عفونت های انگلی
انگل ها موجودات زنده‌ای هستند که از بدن میزبان تغذیه می‌کنند و می‌توانند باعث بیماری های عفونی شوند. همچنین انگل ها می‌توانند به دو دسته تقسیم شوند: داخلی و خارجی. انگل های داخلی درون بدن میزبان زندگی می‌کنند و معمولاً در روده، کبد، پیشانی، قلب، ریه، مغز و خون یافت می‌شوند. و انگل های خارجی روی پوست میزبان زندگی می‌کنند و معمولاً در مو، پشم، پر و پوست یافت می‌شوند. برخی از بیماری های انگلی شامل:
- آسکاریازیس
- تریکوسفالیازیس
- هوک‌ورم
- فیلاریازیس
- شیستوزومیازیس
- تنیازیس
- اکینوکوکوزیس
- پدیکولوزیس
عفونت های پریونی
پریون ها پروتئین هایی هستند که به شکل ناهنجاری تغییر شکل داده‌اند و می‌توانند باعث بیماری های عفونی شوند. همچنین پریون‌ها معمولاً در مغز، نخاع و دیگر بافت های عصبی یافت می‌شوند و باعث آسیب و مرگ سلول های عصبی می‌شوند. بیماری های عفونی پریونی بسیار نادر هستند و معمولاً بسیار شدید و قابل درمان نیستند. برخی از بیماری های پریونی شامل:
- کورو
- بیماری گاو های دیوانه
تشخیص بیماری های عفونی
برای تشخیص، پزشک معمولاً از شما سوال می‌پرسد درباره علائم، تاریخچه پزشکی و سفر های اخیرتان. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که یک یا چند آزمایش انجام دهید تا عامل عفونی را شناسایی کند. برخی از آزمایش های رایج برای تشخیص بیماری های عفونی عبارتند از:
آزمایش خون
می‌تواند نشان دهد که آیا سیستم ایمنی شما در حال مبارزه با یک عفونت است یا خیر. همچنین می‌تواند نوع و تعداد سلول های خونی، میزان هموگلوبین، آهن و سایر مواد موجود در خون را اندازه گیری کند. برخی از آزمایش های خون می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش ویروس ایمنی (HIV) یا آزمایش ویروس کرونا (COVID-19) .
آزمایش ادرار
می‌تواند نشان دهد که آیا شما عفونت مجاری ادراری دارید یا خیر. این آزمایش می‌تواند نوع و تعداد سلول های ادراری، میزان پروتئین، گلوکز و سایر مواد موجود در ادرار را اندازه گیری کند. برخی از آزمایش های ادرار می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش باکتریایی یا قارچی.
آزمایش مدفوع
می‌تواند نشان دهد که آیا شما عفونت گوارشی دارید یا خیر. این آزمایش می‌تواند نوع و تعداد سلول های مدفوعی، میزان خون، چربی و سایر مواد موجود در مدفوع را اندازه گیری کند. برخی از آزمایش های مدفوع می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش انگلی یا ویروسی.
آزمایش خلط
می‌تواند نشان دهد که آیا شما عفونت تنفسی دارید یا خیر. این آزمایش می‌تواند نوع و تعداد سلول های خلطی، میزان خون، مخاط و سایر مواد موجود در خلط را اندازه گیری کند. برخی از آزمایش های خلط می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش باکتریایی یا ویروسی.
بیوپسی یا خراش
می‌تواند نشان دهد که آیا شما عفونت پوستی یا بافتی دارید یا خیر. این آزمایش شامل برداشتن نمونه کوچکی از پوست یا بافت دیگر و بررسی آن تحت میکروسکوپ است. برخی از آزمایش های بیوپسی یا خراش می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش قارچی یا انگلی.
تصویربرداری
می‌تواند نشان دهد که آیا شما عفونت در قسمت های داخلی بدن دارید یا خیر. این آزمایش شامل استفاده از اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی یا سایر روش های تصویربرداری از قسمت های آسیب دیده بدن است. برخی از آزمایش های تصویربرداری می‌توانند عامل عفونی خاصی را شناسایی کنند، مانند آزمایش ویروسی.
پیشگیری از بیماری های عفونی
بهترین راه برای جلوگیری از بیماری های عفونی این است که از ورود و انتشار عوامل عفونی جلوگیری کنید. برخی از راه های پیشگیری عبارتند از:
شستشوی دست ها
شستشوی دست ها با آب و صابون یا محلول الکلی یکی از ساده ترین و موثر ترین راه ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی است. شما باید دست های خود را قبل و بعد از خوردن، پختن، دست زدن به زخم ها، تماس با حیوانات، سرفه یا عطسه، استفاده از توالت، تعویض پوشک، مراقبت از بیماران و هر زمان که دست هایتان کثیف باشند، بشویید.
ایمنی جنسی
شامل استفاده از روش های موثر مانند کاندوم، ممانعت از تماس با خون، مایعات بدنی یا زخم های شریک جنسی، انتخاب شریک جنسی با احتیاط، انجام آزمایش های منظم برای بیماری های منتقله از طریق جنسی و دریافت درمان در صورت لزوم است. این راه ها می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی جنسی مانند ایدز، زگیل تناسلی و غیره کمک کنند.
واکسیناسیون
شامل تزریق واکسن ها به بدن است که باعث تحریک سیستم ایمنی شده و باعث می‌شوند که بدن در برابر بیماری های عفونی مقاوم شود. واکسن ها می‌توانند در پیشگیری از برخی از بیماری های عفونی مانند آنفولانزا، هپاتیت، آبله، سرخک و غیره موثر باشند. شما باید بر اساس سن، وضعیت سلامتی و سفر های خود واکسن های لازم را دریافت کنید.
تغذیه سالم
شامل خوردن غذاهایی است که حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین، مواد معدنی و آب هستند. این غذاها می‌توانند به بدن شما کمک کنند تا سیستم ایمنی خود را قوی کند و از بیماری های عفونی جلوگیری کند. شما باید غذاهای متنوع، متعادل و سالمی بخورید و از غذاهای فرآوری شده، چرب، شیرین و نمکی خودداری کنید.
تمیزی محیط
شامل پاک کردن و ضدعفونی کردن محل هایی است که ممکن است حاوی عوامل عفونی باشند. این راه ها می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی کمک کنند. شما باید محل هایی که با آنها تماس زیادی دارید مانند دستگیره ها، دکمه ها، صندلی ها، میز ها، لوازم شخصی و غیره را به طور منظم با مواد ضدعفونی کننده پاک کنید. همچنین باید غذاها و آب را قبل از مصرف تمیز و پخته کنید و از زباله ها و حیوانات خانگی به درستی مراقبت کنید.
نتیجه گیری
بیماری های عفونی بیماری هایی هستند که توسط ارگانیسم های مضر (پاتوژن‌ها) ایجاد می‌شوند که از بیرون وارد بدن شما می‌شوند. برای تشخیص بیماری های عفونی، پزشک معمولاً از شما سوالاتی می‌پرسد و همچنین از شما خواسته میشود که یک یا چند آزمایش انجام دهید تا عامل عفونی را شناسایی کند. بهترین راه برای جلوگیری از بیماری های عفونی این است که از ورود و انتشار عوامل عفونی جلوگیری کنید. برخی از راه های پیشگیری از بیماری های عفونی شامل شستشوی دست ها، ایمنی جنسی، واکسیناسیون، تغذیه سالم و تمیزی محیط هستند.
