دندان عقل ، یکی از مهمترین موضوعات در حوزه بهداشت دهان و دندانپزشکی است. در این متن، بررسی خواهیم کرد که آیا کشیدن این دندان ضروری است یا خیر و چه عواملی بر این تصمیم تأثیر می‌گذارند.
اگر این دندان به درستی در جای خود برون آمده باشد، از نظر جایگاه و ترازمندی با سایر دندان‌ها سازگاری داشته باشد و تمیز کردن و مراقبت از آن به راحتی انجام شود، در اصل نیاز به خارج کردن آن وجود ندارد. اما، وقتی دندان عقل به صورت نامنظم یا تکمیلی بروز کند و به دیگر دندان‌ها فشار و فضای اضافی ایجاد کند، مشکلاتی مانند درد، التهاب لثه، تسمه پنجم و خطر عفونت ممکن است به وجود آید. در این مواقع، دندان‌عقل ممکن است نیاز به خارج شدن داشته باشد.
دندان عقل چیست؟
دندان عقل (wisdom tooth) یا آسیای سوم، آخرین دندان در هر قوس فکی است که توسط دندان‌پزشکان شناخته می‌شود. هر فرد دارای دو دندان عقل در فک بالا و دو عدد در فک پایین است. اما طبیعی است که استخوان‌ها و فک‌ها به طور کامل تشکیل نشده باشند و دندان‌های عقلی رشد کنند، بنابراین این دندان‌ها به طور معمول در سنین بالاتر و در دوران بزرگسالی بزرگ می‌شوند. سن رشد این دندان‌ها معمولاً بین ۱۷ تا ۲۵ سال است، با این حال در برخی از افراد ممکن است در سنین بالاتر رشد کنند.
موضوع دندان‌های عقل یکی از مسائل حائز اهمیت در حوزه بهداشت دهان و دندانپزشکی است. در این مقاله از سایت ساختمان سلامت ، به ارزیابی ضرورت خارج کردن دندان عقل و عواملی که بر این تصمیم تأثیر می‌گذارند، خواهیم پرداخت.
خارج کردن دندان عقل
ممکن است به دلایل مختلفی مانند تسویه فضا ناکافی، پوسیدگی، عفونت یا مشکلات دیگر نیاز به خارج کردن شود. در این موارد، عمل جراحی برای خارج کردن این دندان ضروری است. همچنین، به دلیل اینکه این دندان کاربرد خاصی در جویدن غذا ندارد و حتی ممکن است باعث مشکلات و عفونت‌های دیگری شود، پزشکان توصیه می‌کنند که این دندان‌ها به صورت پیشگیرانه کشیده شوند.
جراحی برای خارج کردن دندان‌عقل ممکن است با خطراتی همراه باشد. این خطرات شامل عفونت، خونریزی، تورم و درد پس از عمل و ممکن است نیاز به مراقبت و داروهای تسکین‌دهنده داشته باشد. همچنین، در برخی موارد نیاز به جراحی بزرگتر و استفاده از بخشی از استخوان فک می‌باشد.
انواع دندان عقل
توانایی رشد و عملکرد دندان‌عقل به صورت کامل در صورت حضور فضای کافی در فک، دارای سه نوع است:
روییده
این نوع دندان در صورتی که فضای کافی در فک برای رشد آن وجود داشته باشد، به طور طبیعی رشد می‌کند و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند. درباره کشیدن این دندان، نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی پزشکان آن را دندان زائد می‌دانند و حتی در صورت سالم بودن آن، توصیه به خارج کردن آن را می‌دهند. اما برخی دیگر معتقدند که اگر دندان عقل فشاری به دندان‌های دیگر نیازی نداشته باشد و پوسیدگی نداشته باشد، نیازی به خارج کردن آن نیست. در هر فرد ممکن است یک یا تمامی دندان‌های عقل این وضعیت را داشته باشند. اگرچه این وضعیت برای دندان‌عقل کمتر رخ می‌دهد و معمولاً فرد با درد، التهاب یا عفونت دندان مواجه می‌شود. همچنین، این دندان ممکن است به صورت نیمه نهفته یا کاملاً نهفته باشد. در ادامه به توضیح دندان عقل نهفته و نیمه نهفته می‌پردازیم.
نهفته
وقتی این دندان در فک باقی می‌ماند و قادر به خروج از ریشه خود نمی‌باشد، آن را دندان عقل نهفته می‌نامیم. اگر فرد درد یا مشکلی در فک خود تجربه نکند، ممکن است حتی از وجود دندان عقل نهفته خود آگاه نشود. با انجام عکس رادیولوژی، دندان عقل نهفته در لثه قابل مشاهده است و توصیه می‌شود آن را هر چه سریع‌تر خارج کنند. چرا که این دندان نهفته در اطراف خود فولیکول‌هایی دارد و با گذشت زمان و عدم خارج کردن آن، فولیکول‌ها کیستی ایجاد می‌کنند و این کیست به اندازه بزرگ می‌شود و قسمتی از فک را از بین می‌برد. عوارض این دندان در بزرگسالان بیشتر است و بهتر است هرچه زودتر این دندان را خارج کنید.
نیمه نهفته
در این حالت، این دندان به طور جزئی از لثه خارج می‌شود و قسمتی از دندان در دهان قابل مشاهده است. برخی از مشکلاتی که در ارتباط با دندان عقل نیمه نهفته وجود دارد، شامل التهاب لثه، عفونت، درد، تورم و مشکلات مربوط به دندان‌های همجوار می‌شود. در برخی از موارد، دندان‌عقل نیمه نهفته ممکن است به طور طبیعی رشد کند و بدون مشکلات خاصی باقی بماند. اما در مواردی که عوارضی ایجاد می‌شود یا تهدیدی برای سلامت دهان و فک وجود دارد، توصیه می‌شود دندان عقل نیمه نهفته خارج شود.
علائم رویش دندان عقل
علائم رویش دندان‌عقل متناسب با نوع این داندانی که در حال رشد است متفاوت هستند. هرچند که در کل بسیار نادر است که رویش این دندان‌ها هیچ علامت قابل توجهی نداشته باشد. اما درد این دندان به عنوان علامت رایج مطرح می‌شود.
درد این دندان ممکن است به شکل فشار، سوزش و تورم در منطقه فک احساس شود و گاهی اوقات درد این دندان تا گوش نیز تابیده می‌شود. این نوع دردها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که دندان عقل برای خروج از لثه مشکل دارد و فشاری روی بافت‌های اطراف ایجاد می‌کند. در این مواقع، باید یک راه حل برای کاهش درد دندان پیدا کنید. ممکن است در مواقعی که دسترسی به پزشک مقدور نیست.استفاده از مسکن به عنوان راهکاری موثر برای کاهش درد دندان توصیه می‌شود. می‌توانید از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه پزشکی مانند استامینوفن، نوافن و ایبوپروفن استفاده کنید. اگر نیاز به مسکن قوی‌تر برای درد دندان دارید، می‌توانید از مفنامیک یا قرص‌های حاوی کدئین استفاده کنید. اما توجه کنید که داروهای حاوی کدئین وابستگی ایجاد کرده و بنابراین بهتر است آنها را به صورت مداوم استفاده نکنید.
