توانبخشی و فیزیوتراپی دو شاخه از علوم پزشکی هستند که به درمان و بهبود وضعیت افرادی که دچار اختلالات، آسیب ها، بیماری ها و ناتوانی های جسمی یا عملکردی شده اند، می‌پردازند. در این مقاله به توانبخشی و فیزیوتراپی چیست می‌پردازیمبا ساختمان سلامت همراه باشید .
توانبخشی چیست؟
به مجموعه‌ای از خدمات و اقدامات پیگیر و هماهنگ از جانب تیم درمانی می‌گویند که به منظور بازگرداندن، حفظ یا ارتقاء توانایی ها، شأن و منزلت افراد کم‌توان یا ناتوان و تعیین جایگاه قانونی و اجتماعی آن ها در جامعه انجام می‌شود. توانبخشی می‌تواند شامل خدمات پزشکی، پیراپزشکی، اقتصادی، اجتماعی و حرفه‌ای باشد. همچنین توانبخشی می‌تواند به صورت توانبخشی پزشکی، توانبخشی اجتماعی، توانبخشی حرفه‌ای، توانبخشی روانی و توانبخشی تحصیلی انجام شود.
توانبخشی پزشکی
به فرآیندی گفته می‌شود که با هدف بهبود وضعیت جسمی و عملکردی افراد کم‌توان یا ناتوان انجام می‌شود. می‌تواند شامل تشخیص، درمان، پیشگیری، مدیریت و ارزیابی مشکلات جسمی و عملکردی باشد. همچنین توانبخشی پزشکی می‌تواند در مواردی مانند سکته مغزی، آسیب نخاعی، سرماخوردگی مغزی، بیماری های عصبی، بیماری های مفصلی، آسیب های ورزشی، آسیب های شغلی و غیره انجام شود. توانبخشی پزشکی می‌تواند از روش های مختلفی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و الکتروتراپی استفاده کند.
توانبخشی اجتماعی
به فرآیندی گفته می‌شود که با هدف ایجاد شرایط لازم برای مشارکت افراد کم‌توان یا ناتوان در فعالیت های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی انجام می‌شود. می‌تواند شامل خدمات و اقداماتی مانند آموزش، مشاوره، حمایت، تسهیل، همکاری، همفکری، تشویق، تقویت، ترغیب، تحریک، تشخیص، تعیین نیاز، تدوین برنامه، اجرای برنامه، پیگیری و ارزیابی باشد. همچنین توانبخشی اجتماعی می‌تواند در مواردی مانند اعتیاد، اختلالات روانی، اختلالات رفتاری، اختلالات یادگیری، اختلالات ارتباطی، اختلالات جنسی و غیره انجام شود.
توانبخشی حرفه‌ای
توانبخشی حرفه‌ای به فرآیندی گفته می‌شود که با هدف ارتقاء توانایی های شغلی و حرفه‌ای افراد کم‌توان یا ناتوان انجام می‌شود. می‌تواند شامل خدمات و اقداماتی مانند آموزش، مشاوره، راهنمایی، انتخاب شغل، تعیین توانایی ها، تطبیق شغلی، تجهیز محل کار، تسهیل ورود به بازار کار، حمایت از استخدام، حمایت از حفظ شغل، تغییر شغل و غیره باشد. همچنین توانبخشی حرفه‌ای می‌تواند در مواردی مانند کارگران معلول، جانبازان، کارگران سالخورده، کارگران بی‌سواد، کارگران بی‌مهارت و غیره انجام شود.
فیزیوتراپی چیست؟
فیزیوتراپی یا درمان فیزیکی به علم و هنر استفاده از انواع مدالیته های فیزیکی و تمرین های فیزیکی برای کاهش درد، افزایش توانمندی، اصلاح ساختاری و مستقل ساختن فرد گفته می‌شود. می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مستقل یا به عنوان یک بخش از توانبخشی پزشکی انجام شود. همچنین فیزیوتراپی می‌تواند در مواردی مانند اختلالات عضلانی اسکلتی، اختلالات تنفسی، اختلالات قلبی و عروقی، اختلالات گوارشی، اختلالات ادراری و تناسلی، اختلالات پوستی و غیره انجام شود. فیزیوتراپی می‌تواند از مدالیته های مختلفی مانند گرما، سرما، برق، نور، آب، صدا، لیزر، ماساژ، تمرین های تقویتی، تمرین های انعطاف پذیری، تمرین های تعادلی، تمرین های هماهنگی، تمرین های تنفسی و غیره استفاده کند.
اهداف توانبخشی و فیزیوتراپی
توانبخشی و فیزیوتراپی دو شاخه از علوم پزشکی هستند که با هدف بهبود کیفیت زندگی افراد کم‌توان یا ناتوان انجام می‌شوند. اهداف توانبخشی و فیزیوتراپی می‌توانند بسته به نوع و شدت ناتوانی، نیاز ها و انتظارات فرد، محیط زندگی و شرایط اجتماعی متفاوت باشند. برخی از اهداف کلی توانبخشی و فیزیوتراپی عبارتند از:
- کاهش یا رفع درد و التهاب
- افزایش یا حفظ توانایی های جسمی و عملکردی
- اصلاح یا جبران اختلالات ساختاری و عملکردی
- افزایش یا حفظ استقلال و خودکفایی
- افزایش یا حفظ اعتماد به نفس و خودپنداری
- افزایش یا حفظ رضایت و خوشبختی
- افزایش یا حفظ مشارکت و انطباق در فعالیت های روزمره، اجتماعی، حرفه‌ای و تفریحی
- افزایش یا حفظ سلامت و پیشگیری از بروز مشکلات جانبی
انواع توانبخشی و فیزیوتراپی
توانبخشی و فیزیوتراپی می‌توانند بر اساس زمان شروع، محل انجام، مدت زمان و شدت انجام، انواع مختلفی داشته باشند. برخی از انواع رایج عبارتند از:
بستری
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که در بیمارستان ها، مراکز توانبخشی، مراکز سالمندان و غیره انجام می‌شود. این نوع می‌تواند باعث ارائه خدمات جامع و هماهنگ شود.
سرپایی
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که در مطب ها، کلینیک ها، مراکز سلامت و غیره انجام می‌شود. این نوع می‌تواند باعث افزایش دسترسی و کاهش هزینه شود.
خانگی
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که در منزل یا محل زندگی فرد انجام می‌شود. این نوع باعث افزایش راحتی و انطباق شود.
کوتاه مدت
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که برای مدت زمان کمتر از شش ماه انجام می‌شود. این نوع می‌تواند برای درمان مشکلات حاد یا موقت مانند آسیب های ناشی از تصادف، عمل جراحی، التهاب، عفونت و غیره انجام شود. توانبخشی و فیزیوتراپی کوتاه مدت می‌تواند باعث کاهش مدت زمان بستری و افزایش سرعت بهبود شود.
بلند مدت
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که برای مدت زمان بیشتر از شش ماه انجام می‌شود. این نوع می‌تواند برای درمان مشکلات مزمن یا دائمی مانند بیماری های تنفسی، قلبی، مغزی، مفصلی، عصبی و غیره انجام شود. توانبخشی و فیزیوتراپی بلند مدت می‌تواند باعث افزایش کیفیت زندگی و کاهش میزان وابستگی شود.
فردی
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که برای یک فرد خاص و با توجه به نیاز ها، اهداف و شرایط او طراحی و انجام می‌شود. این نوع می‌تواند باعث افزایش انطباق و رضایت شود.
گروهی
به توانبخشی و فیزیوتراپی‌ای گفته می‌شود که برای چندین فرد با مشکلات مشابه و با توجه به اهداف مشترک طراحی و انجام می‌شود. این نوع می‌تواند باعث افزایش همدلی و تعامل شود.
خلاصه
توانبخشی و فیزیوتراپی دو شاخه از علوم پزشکی هستند که به درمان و بهبود وضعیت افرادی که دچار اختلالات، آسیب ها، بیماری ها و ناتوانی های جسمی یا عملکردی شده اند، می‌پردازند. درواقع توانبخشی می‌تواند شامل خدمات پزشکی، پیراپزشکی، اقتصادی، اجتماعی و حرفه‌ای باشد. فیزیوتراپی می‌تواند شامل استفاده از انواع مدالیته های فیزیکی و تمرین های فیزیکی باشد. اهداف توانبخشی و فیزیوتراپی بهبود کیفیت زندگی، افزایش توانایی ها، اصلاح ساختار ها و افزایش استقلال و مشارکت افراد کم‌توان یا ناتوان هستند. توانبخشی و فیزیوتراپی می‌توانند بر اساس زمان شروع، محل انجام، مدت زمان و شدت انجام، انواع مختلفی داشته باشند.
