چشم پزشکی یکی از شاخه های پزشکی است که به مطالعه، تشخیص و درمان بیماری ها، اختلالات و آسیب های چشم و اجزای مرتبط با آن می‌پردازد. چشم پزشکی یک تخصص پزشکی با دامنه وسیع و چالش های فراوان است که نیازمند دانش و مهارت بالایی از سوی چشم پزشکان است. در این مقاله به بررسی برخی از جنبه های مهم چشم پزشکی می‌پردازیم. با ساختمان سلامت همراه باشید.
تاریخچه چشم پزشکی
چشم پزشکی یکی از قدیمی ترین شاخه های پزشکی است که ریشه های آن به دوران باستان برمی‌گردد. اولین اشاره به چشم پزشکی در متون پزشکی مصری قدیم یعنی پاپیروس ادوین اسمیت و پاپیروس ابرشید (حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد) یافت می‌شود. در این متون روش های درمانی برای برخی از بیماری های چشم مانند انحراف چشم، سیاهی چشم و زخم چشم آمده است. همچنین در تمدن های بابلی، هندی، چینی و یونانی نیز شواهدی از پیشرفت های چشم پزشکی وجود دارد.
در قرون وسطی، چشم پزشکی در اروپا رکود داشت اما در خاورمیانه و اسلام به شکوفایی رسید. پزشکان مسلمان مانند علی بن عیسی، زکریای رازی، عباس بن فرناس، ابن سینا، ابن زهر و ابن النفیس به بررسی ساختار و عملکرد چشم، نورشناسی، ابزار های نوری مانند عدسی ها و آینه ها، بیماری ها و درمان های چشم پرداختند و کتاب های مهمی در این زمینه نوشتند. در قرن نوزدهم و بیستم، با کشف میکروسکوپ، نور ماوراء بنفش، لیزر، آنتی‌بیوتیک ها و دیگر ابزار ها و دارو های پزشکی، چشم پزشکی شاهد پیشرفت های چشمگیری شد و شاخه های زیرمجموعه‌ای مانند چشم پزشکی کودکان، چشم پزشکی عصبی، چشم پزشکی قرنیه و شبکیه شکل گرفتند.
بیماری ها و درمان های چشم
چشم پزشکی به بررسی و درمان بیماری ها، اختلالات و آسیب های چشم و اجزای مرتبط با آن مانند پلک ها، مژه ها، ابرو ها، اشک راه ها، عضلات چشم، عصب بینایی و مغز می‌پردازد. برخی از شایع ترین بیماری ها و اختلالات چشم عبارتند از:
آستیگماتیسم
یک اختلال که در آن قرنیه یا عدسی چشم به صورت نامنظم است و باعث می‌شود تصاویر به صورت خمیده یا کج دیده شوند. این اختلال می‌تواند با استفاده از عینک، لنز یا جراحی لیزری درمان شود.
کاتاراکت (آب مروارید)
یک بیماری که در آن عدسی چشم به صورت تدریجی کدر و مات می‌شود و باعث می‌شود بینایی کاهش یابد. این بیماری معمولا در افراد سالمند رخ می‌دهد و می‌تواند با جراحی عدسی و تعویض آن با عدسی مصنوعی درمان شود.
گلوکوم
یک بیماری که در آن فشار داخل چشم افزایش می‌یابد و باعث آسیب به عصب بینایی و کاهش بینایی می‌شود. این بیماری می‌تواند با استفاده از قطره های چشم، دارو های خوراکی یا جراحی درمان شود.
خشکی چشم
یک اختلال که در آن مقدار یا کیفیت اشک های چشم کافی نیست و باعث می‌شود چشم ها خشک، سوزنده، قرمز و حساس شوند. این اختلال می‌تواند با استفاده از قطره های مرطوب کننده، مکمل های روغنی، پلاگین های اشک راه یا جراحی درمان شود.
عفونت چشم
یک بیماری که در آن باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها یا انگل ها به چشم یا اجزای مرتبط با آن حمله می‌کنند و باعث التهاب، ترشح، خارش و درد می‌شوند. این بیماری می‌تواند با استفاده از آنتی بیوتیک ها، ضد ویروس ها، ضد قارچ ها یا ضد انگل ها درمان شود.
نزدیک بینی و دوربینی
دو اختلال که در آن چشم قادر به تمرکز روی تصاویر نزدیک یا دور نیست و باعث می‌شود تصاویر مبهم یا کج دیده شوند. این اختلالات می‌توانند با استفاده از عینک، لنز یا جراحی لیزری درمان شود.
آزمایش ها و ابزار های چشم پزشکی
چشم پزشکی از آزمایش ها و ابزار های مختلفی برای تشخیص و درمان بیماری ها و اختلالات چشم استفاده می‌کند. برخی از شایع ترین آزمایش ها و ابزار های چشم پزشکی عبارتند از:
تست بینایی
یک آزمایش که برای اندازه گیری قدرت بینایی افراد در فواصل مختلف انجام می‌شود. در این آزمایش، افراد باید حروف، اعداد یا شکل هایی را که روی یک تخته یا صفحه نمایش قرار دارند بخوانند یا تشخیص دهند.
تونومتری
یک آزمایش که برای اندازه گیری فشار داخل چشم انجام می‌شود. در این آزمایش، یک دستگاه به نام تونومتر به چشم متصل می‌شود و با فشار دادن به چشم یا ارسال یک پرتو هوا به آن، فشار چشم را می‌سنجد.
افتالموسکوپ
یک آزمایش که برای مشاهده داخل چشم انجام می‌شود. در این آزمایش، یک دستگاه به نام افتالموسکوپ به چشم نزدیک می‌شود و با ارسال یک نور به چشم، قرنیه، عدسی، شبکیه و عصب بینایی را نشان می‌دهد.
لیزر
یک ابزار که برای درمان برخی از بیماری ها و اختلالات چشم مانند آستیگماتیسم، کاتاراکت، گلوکوم و … استفاده می‌شود. در این ابزار، یک پرتو نور با انرژی بالا به چشم ارسال می‌شود و با برش، لایه برداری یا تحریک بافت های چشم، تغییرات مورد نظر را ایجاد می‌کند.
عینک و لنز
دو ابزار که برای اصلاح بینایی افراد مبتلا به نزدیک بینی، دور بینی، آستیگماتیسم یا موارد دیگر استفاده می‌شوند. در این ابزار ها، یک یا دو عدسی به شکل مناسب برای چشم قرار می‌گیرد و با شکست نور، تصاویر را به صورت واضح روی شبکیه می‌اندازد.
نتیجه گیری
چشم پزشکی یک تخصص پزشکی با دامنه وسیع و چالش های فراوان است که به مطالعه، تشخیص و درمان بیماری ها، اختلالات و آسیب های چشم و اجزای مرتبط با آن می‌پردازد. یکی از قدیمی ترین شاخه های پزشکی است که ریشه های آن به دوران باستان برمی‌گردد و در طول تاریخ شاهد پیشرفت های چشمگیری بوده است. چشم پزشکی از آزمایش ها و ابزار های مختلفی برای تشخیص و درمان بیماری ها و اختلالات چشم استفاده می‌کند. همچنین چشم پزشکی یک زمینه جذاب و مهم است که نیازمند دانش و مهارت بالایی از سوی چشم پزشکان است.
