ریه و سیستم تنفسی از اندام های حیاتی بدن انسان هستند که برای تامین اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن مورد نیاز سلول ها مسئولیت دارند. این اندام ها با بیش از 6 میلیون تنفس در سال، بر عملکرد صحیح اندام های مختلف و سلامتی بدن ما بسیار موثر هستند. در این مقاله، به معرفی ریه، ساختار و عملکرد آن، بیماری هایی که بر ریه ها تأثیر می‌گذارند و چگونگی حفظ ریه های سالم می‌پردازیم با ساختمان پزشکان سلامت همراه باشید.
ریه چیست؟
ریه ها یا شش ها دو عضو مخروطی شکل هستند که در قفسه سینه، پشت دنده ها و در دو طرف قلب قرار دارند. همچنین ریه ها بخش اصلی دستگاه تنفسی هستند که تبادل گازی بین هوا و خون را انجام می‌دهند. ریه ها از سه لوب در سمت راست و دو لوب در سمت چپ تشکیل شده اند. درواقع ریه ها توسط دو غشا به نام پلور ریوی احاطه شده اند که بین آن ها مایع پلور وجود دارد. ریه ها از طریق نای یا لوله تنفسی با بیرون ارتباط دارند.
سیستم تنفسی چیست ؟
سیستم تنفسی چیست ? شامل مجموعه‌ای از اندام ها و بافت ها است که به تنفس یا جابجایی گاز های تنفسی بین بدن و محیط کمک می‌کنند. سیستم تنفسی از چهار مرحله اصلی تشکیل شده است:
- تهویه ریوی: حرکت هوا به درون و خارج از ریه ها در طول دم و بازدم.
- تنفس بیرونی: تبادل گازی بین هوای ریه ها و خون در عروق ریوی.
- انتقال گاز های تنفسی: حمل اکسیژن و دی‌اکسید کربن بین ریه ها و بافت های بدن توسط خون.
- تنفس درونی: تبادل گازی بین خون و سلول های بافت های بدن.
عملکرد ریه ها چیست؟
عملکرد اصلی ریه ها تبادل گازی بین هوا و خون است. وقتی ما دم می‌کنیم، هوایی که حاوی اکسیژن است از طریق بینی یا دهان وارد نای می‌شود. نای هوا را به دو برونش منتقل می‌کند که هر کدام به یک ریه متصل هستند. برونش ها به برونش های کوچکتر و برونشیول ها شاخه می‌شوند. برونشیول ها در انتهای خود خوشه‌ای از کیسه های هوایی کوچک به نام آلوئول دارند.
آلوئول ها محل تبادل گازی بین هوا و خون هستند. آن ها از دیواره های بسیار نازکی تشکیل شده اند که از رگ های خونی ریز پوشیده شده اند. وقتی خون از رگ های ریوی عبور می‌کند، اکسیژن از آلوئول ها به خون وارد می‌شود و دی‌اکسید کربن از خون به آلوئول ها خارج می‌شود. این روند تنفس بیرونی نام دارد. سپس وقتی ما بازدم می‌کنیم، هوایی که حاوی دی‌اکسید کربن است از ریه ها خارج می‌شود و از نای به بیرون می‌رود.
اهمیت ریه ها چیست؟
ریه ها از اهمیت بالایی برای بقای بدن انسان برخوردار هستند. همچنین ریه ها با تامین اکسیژن مورد نیاز سلول ها، به فعالیت اندام های مختلف از جمله مغز، قلب، کبد، کلیه و عضلات کمک می‌کنند. اکسیژن یکی از عوامل مهم برای تولید انرژی در سلول ها است. بدون اکسیژن، سلول ها نمی‌توانند فعالیت خود را انجام دهند و ممکن است مرگ برای آن ها به دنبال داشته باشد. ریه ها همچنین با دفع دی‌اکسید کربن از بدن، از تشکیل اسیدی شدن خون جلوگیری می‌کنند. دی‌اکسید کربن یکی از پسماند های فعالیت سلولی است که می‌تواند باعث کاهش pH خون و اختلال در تعادل اسید باز شود. ریه ها با حفظ تعادل گاز های تنفسی در خون، به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کنند.
بیماری های ریه ها چیست؟
ریه ها به عنوان یکی از اندام های حیاتی بدن، ممکن است در معرض بیماری های مختلفی قرار گیرند. برخی از بیماری های ریه عبارتند از:
آسم
یک بیماری التهابی مزمن است که باعث تنگ شدن برونش ها و اختلال در تنفس می‌شود. علائم آسم شامل سرفه، خس خس، تنگی نفس و سینه درد هستند. عواملی مانند آلرژی، سرما، دود، استرس و ورزش می‌توانند حمله آسم را تحریک کنند.
برونشیت
یک بیماری التهابی است که باعث التهاب و تورم برونش ها می‌شود. علائم برونشیت شامل سرفه، تب، خستگی، تنگی نفس و تولید خلط هستند. عواملی مانند عفونت ویروسی یا باکتریایی، دود سیگار، آلودگی هوا و آلرژن ها می‌توانند برونشیت را ایجاد کنند.
سرطان ریه
یک بیماری خطرناک است که باعث رشد کنترل نشده سلول های بدخیم در ریه ها می‌شود. علائم سرطان ریه شامل سرفه خونی، تنگی نفس، کاهش وزن، درد سینه و تهوع هستند. عواملی مانند دود سیگار، آلودگی هوا، تماس با مواد شیمیایی و ژنتیک می‌توانند سرطان ریه را افزایش دهند.
ذات الریه
یک بیماری عفونی است که باعث التهاب و تجمع مایع در آلوئول ها می‌شود. علائم ذات الریه شامل سرفه، تب، لرز، تنگی نفس و درد سینه هستند. عواملی مانند عفونت ویروسی یا باکتریایی، ضعف سیستم ایمنی و تماس با مواد آلوده می‌توانند ذات الریه را ایجاد کنند.
تنگی نفس
یک عارضه است که باعث احساس عدم توانایی در تنفس کافی می‌شود. علائم تنگی نفس شامل خستگی، سردرد، سرگیجه و اضطراب هستند. عواملی مانند بیماری های ریه ها، قلب، خون، اضافه وزن، استرس و ورزش می‌توانند تنگی نفس را ایجاد کنند.
چگونه ریه های سالم داشته باشیم؟
ریه های سالم برای سلامتی کلی بدن انسان بسیار مهم هستند. برای حفظ ریه های سالم، میتوانیم از راه های زیر استفاده کنیم:
دوری از دود سیگار و مواد مخدر
دود سیگار و مواد مخدر می‌توانند باعث آسیب به بافت های ریه ها، کاهش ظرفیت تنفسی، افزایش خطر ابتلا به بیماری های ریه و کاهش عمر شوند. بنابراین، بهتر است از مصرف و تماس با این مواد خودداری کنیم.
تمیز نگه داشتن محیط زندگی
آلودگی هوا، گرد و غبار، قارچ، گل و گیاه، حیوانات خانگی و مواد شیمیایی می‌توانند باعث تحریک و التهاب ریه ها شوند. بنابراین، بهتر است محیط زندگی خود را تمیز نگه داریم و از فیلتر های هوا، ماسک و دستکش استفاده کنیم.
انجام ورزش منظم
ورزش منظم می‌تواند باعث افزایش ظرفیت تنفسی، تقویت عضلات تنفسی، بهبود گردش خون و اکسیژن دهی به بافت ها شود. بنابراین، بهتر است هر روز حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط یا شدید انجام دهیم.
مصرف غذا های سالم
غذا های سالم می‌توانند باعث تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، افزایش آنتی اکسیدان ها و مقاومت در برابر بیماری های ریه شوند. بنابراین، بهتر است از مصرف غذا های حاوی ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر، امگا 3 و پروتئین استفاده کنیم و از مصرف غذا های چرب، شیرین، نمکی و تند خودداری کنیم.
انجام معاینات پزشکی منظم
معاینات پزشکی منظم می‌توانند باعث شناسایی و درمان به موقع بیماری های ریه شوند. بنابراین، بهتر است حداقل یک بار در سال به پزشک مراجعه کنیم و از انجام آزمایش های تنفسی، رادیولوژی و آزمایش های خونی استفاده کنیم.
نتیجه گیری
ریه و سیستم تنفسی از اندام های حیاتی بدن انسان هستند که برای تامین اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن مورد نیاز سلول ها مسئولیت دارند. همچنین ریه ها از ساختار پیچیده‌ای تشکیل شده اند که با تبادل گازی بین هوا و خون، به فعالیت اندام های مختلف و سلامتی بدن کمک می‌کنند. درواقع ریه ها در معرض بیماری های مختلفی قرار دارند که می‌توانند عملکرد آن ها را مختل کنند. برای حفظ ریه های سالم، میتوانیم از راه هایی مانند دوری از دود سیگار و مواد مخدر، تمیز نگه داشتن محیط زندگی، انجام ورزش منظم، مصرف غذا های سالم و انجام معاینات پزشکی منظم استفاده کنیم.
