بیماری سرطان مغز استخوان به معنای رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌های مغز استخوان می‌باشد. سلول‌های غیرطبیعی در این نوع سرطان با سرعت بیشتری نسبت به سلول‌های طبیعی در مغز استخوان رشد می‌کنند. همچنین، این سلول‌ها می‌توانند به جریان خون بیمار وارد شوند. اغلب به اشتباه این نوع سرطان را سرطان استخوان تشخیص داده می‌شود. در ادامه این مقاله از سایت ساختمان سلامت علائم، درمان و انواع مختلف این نوع سرطان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
سرطان مغز استخوان چیست؟
سرطان مغز استخوان به معنای تغییر و جهش در DNA سلول‌های مغز استخوان می‌باشد. وقتی که یک یا چند DNA دچار جهش می‌شوند، سلول‌های مغز استخوان به طریقی غیرطبیعی و با سرعت زیاد یا حتی غیرقابل کنترل شروع به تکثیر می‌کنند. این سلول‌ها تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای با سلول‌های مغز استخوان طبیعی دارند و چرخه زندگی و مرگشان نیز مانند سلول‌های طبیعی عمل نمی‌کند.
مغز استخوان یک جنس اسفنجی مانند است که در بعضی از استخوان‌های بدن وجود دارد. در مرکز مغز استخوان، سلول‌های بنیادی تولید می‌شوند که بسیاری از جنبه‌های سلامت و حتی حیات جسمانی به آن‌ها وابسته هستند. این شامل سلول‌های بنیادی مانند گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز (RBC) و پلاکت‌ها است.
هر یک از این سلول‌های مغز استخوان ممکن است به‌صورت غیرطبیعی رشد کنند و دچار جهش شوند؛ بنابراین، با ایجاد تغییر در عملکرد مغز استخوان و رشد غیرطبیعی هر یک از این سلول‌های بنیادی، به آن به عنوان سرطان مغز استخوان اشاره می‌شود.
انواع سرطان مغز استخوان
رطان مغز استخوان را می‌توان براساس نوع سلول‌های خونی تولیدشده توسط مغز استخوان دسته‌بندی کرد. این سرطان‌ها شامل مولتیپل میلوما، لوسمی (لوکمیا) و لنفوم هستند. اینجا توضیحات بیشتری درباره هر یک از این نوع‌ها آورده شده است:
مولتیپل میلوما (Multiple Myeloma)
مولتیپل میلوما شایع‌ترین نوع سرطان مغز استخوان است. در این نوع سرطان، بدن شروع به تولید بیش از حد سلول‌های پلاسما (پلاسماسل) در مغز استخوان می‌کند. پلاسماسل‌ها بخشی از لنفوسیت‌ها (گروهی از گلبول‌های سفید) هستند که آنتی‌بادی‌ها را در برابر عوامل بیگانه تولید می‌کنند. رشد غیرطبیعی پلاسماسل‌ها در مولتیپل میلوما می‌تواند منجر به آسیب استخوان و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها شود.
لوسمی (Leukemia)
در لوسمی، مغز استخوان سلول‌های خونی غیرطبیعی تولید می‌کند که به راحتی از بین نمی‌روند. این سلول‌ها می‌توانند تعدادی از سلول‌های خونی طبیعی را جایگزین کنند و در عملکرد گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها اختلال ایجاد کنند. لوسمی می‌تواند حالت حاد یا مزمن داشته باشد. لوسمی حاد شامل رشد سریع سلول‌های خونی نابالغ به نام بلاست است و معمولاً به سرعت پیشرفت می‌کند، در حالی که لوسمی مزمن شامل تکثیر سریع سلول‌های خونی بالغ است و کندتر پیشرفت می‌کند. انواع مختلف لوسمی شامل لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)، لنفوسیتی مزمن (CLL)، لوسمی میلوئیدی حاد (AML)، لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) و میلومونوسیتی مزمن (CMML) هستند.
لنفوم (Lymphoma)
در لنفوم، لنفوسیت‌ها خارج از کنترل رشد می‌کنند و تومورهایی را تشکیل می‌دهند. لنفوسیت‌ها پس از تولید در مغز استخوان، در خون و بافت لنفاوی گردش می‌کنند. لنفدرست است. همانطور که اشاره کردید، اصولاً سرطان مغز استخوان براساس نوع سلول‌های خونی تولیدشده توسط مغز استخوان دسته‌بندی می‌شود. سه نوع اصلی سرطان مغز استخوان عبارتند از:
مولتیپل میلوما (Multiple Myeloma)
مولتیپل میلوما شایع‌ترین نوع سرطان مغز استخوان است. در این نوع سرطان، بدن بیش از حد سلول‌های پلاسما (پلاسماسل) را در مغز استخوان تولید می‌کند. پلاسماسل‌ها بخشی از گلبول‌های سفید خون هستند و نقش مهمی در ساخت آنتی‌بادی‌ها برای مقابله با عوامل بیگانه دارند. پیشرفت مولتیپل میلوما می‌تواند منجر به آسیب استخوان و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها شود.
لوسمیا (Leukemia)
لوسمیا یا لوکمیا مربوط به تکثیر غیرطبیعی سلول‌های خونی در مغز استخوان است. در این نوع سرطان، سلول‌های خونی غیرطبیعی تولید می‌شوند و به راحتی از بین نمی‌روند. این سلول‌ها می‌توانند تعداد سلول‌های خونی طبیعی را کاهش دهند و به عملکرد گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها آسیب برسانند. لوسمیا می‌تواند حالت حاد یا مزمن داشته باشد و انواع مختلفی دارد، از جمله لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)، لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)، لوسمی میلوئیدی حاد (AML) و لوسمی میلوئیدی مزمن (CML).
لنفوم (Lymphoma)
لنفوم نوعی سرطان است که در آن لنفوسیت‌ها، نوعی از سلول‌های سفید خون، خارج از کنترل رشد می‌کنند و تومورهایی را تشکیل می‌دهند. لنفوسیت‌ها پس از تولید در مغز استخوان، در سیستم لنفاوی و خون گردش می‌کنند. لنفوم می‌تواند در بسیاری از نقاط بدن رخ دهد و باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی شود. دو نوع اصلی لنفوم عبارتند از لنفوم هوچکین (Hodgkin lymphoma) و لنفوم غیرهوچکین (non-Hodgkin lymphoma).
علایم سرطان مغز استخوان چگونه است؟
در اینجا، به برخی از علائم و نشانه‌هایسرطان مغز استخوان اشاره خواهیم کرد. با توجه به نوع بیماری، علائم ممکن است متفاوت باشند.
علائم مولتیپل میلوما
- درد یا شکستگی استخوان
- خستگی مزمن
- افزایش در ابتلا به عفونت‌ها
- تغییر در الگوی ادرار
- گیجی
- تشنگی بیش از حد
- حالت تهوع یا استفراغ
- کاهش وزن بی‌دلیل
علائم لوسمی
- تب و لرز
- ضعف و خستگی مزمن
- بروز عفونت‌های مکرر یا شدید
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تورم غدد لنفاوی
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- کبودی یا خونریزی بی‌دلیل، مانند خونریزی مکرر از بینی
- بروز نقاط قرمز ریز روی پوست
- تعرق زیاد، به ویژه در شب
- درد استخوان
علائم لنفوم
- تب و لرز
- کاهش انرژی بدن
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تورم غدد لنفاوی در ناحیه گردن، زیر بغل، بازو، پا یا کشاله ران
- تعرق شبانه
- احساس سیری و پُری در معده
- درد در قفسه سینه یا کمر
- بروز آسیب پوستی یا خارش بی‌دلیل در پوست
توجه داشته باشید که این فقط برخی از علائم مرتبط با سرطان مغز استخوان هستند و برای تشخیص دقیق و درمان، باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا سرطان مغزاستخوان قابل درمان است؟
بدون شک، پیشرفت‌های علم پزشکی در تشخیص و درمان بیماری‌های سرطانی قابل انکار است. اگرچه سـرطان مغز استخوان به عنوان یک نوع جدی از سرطان محسوب می‌شود، اما بسیاری از بیماران مبتلا به این بیماری می‌توانند امیدوار و خوش‌بین درباره درمان آن باشند. روش‌های مختلفی برای درمان سرطان مغز استخوان وجود دارد که توسط تخصصی‌های پزشکی به کار می‌رود. استفاده از سلول‌های بنیادی، پیوند مغز استخوان، ایمونوتراپی، درمان دارویی هدفمند، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی از جمله روش‌های موثر در کنترل و درمان سـرطان مغز استخوان است.
