سلول بنیادی چیست به زبان ساده

سلول بنیادی سلولی با توانایی منحصر به فرد برای تبدیل شدن به انواع سلول های تخصصی در بدن است. در آینده ممکن است برای جایگزینی سلول ها و بافت هایی که به دلیل بیماری آسیب دیده یا از بین رفته اند استفاده شوند. بدن ما از انواع مختلفی از سلول ها تشکیل شده است. اکثر سلول ها برای انجام وظایف خاصی مانند گلبول های قرمز تخصصی هستند که اکسیژن را در اطراف بدن ما در خون حمل می کنند، اما قادر به تقسیم نیستند. این سلولها سلول های جدیدی را برای بدن در حین رشد فراهم می کنند و جایگزین سلول های تخصصی آسیب دیده یا از دست رفته می شوند. آنها دو ویژگی منحصر به فرد دارند که آنها را قادر به انجام این کار می کند:

آنها می توانند بارها و بارها برای تولید سلول های جدید تقسیم شوند. همانطور که تقسیم می شوند، می توانند به انواع دیگر سلول های تشکیل دهنده بدن تبدیل شوند.

سلول بنیادی چیست؟

سه نوع اصلی از این سلول ها وجود دارد:

1. سلولهای بنیادی جنینی
2. سلولهای بالغ
3. سلولهای پرتوان القایی

سلول های بنیادی جنینی

این نوع سلول، سلول های جدیدی را برای جنین تامین می کنند همانطور که رشد می کند و به نوزاد تبدیل می شود.گفته می شود که این سلولهای بنیادی پرتوان هستند، به این معنی که می توانند به هر سلولی در بدن تبدیل شوند.

سلول های بنیادی بالغ

این سلول ها با رشد ارگانیسم و جایگزینی سلول های آسیب دیده سلول های جدید را تامین می کنند.گفته می شود که سلول های بنیادی بالغ چند توان هستند، به این معنی که آنها فقط می توانند به برخی از سلول های بدن تبدیل شوند، نه هر سلولی، برای مثال:
سلولهای بنیادی خون (یا “خونساز”) تنها می توانند جایگزین انواع مختلف سلول های خون شوند. سلول های بنیادی پوست (یا “اپیتلیال”) انواع مختلفی از سلول ها را فراهم می کنند که پوست و موی ما را می سازند.

سلول های بنیادی پرتوان القایی

سلول های پرتوان القایی یا “سلول های iPS” سلول های بنیادی هستند که دانشمندان در آزمایشگاه می سازند. “القایی” به این معنی است که آنها در آزمایشگاه با گرفتن سلول های بالغ طبیعی مانند سلول های پوست یا خون و برنامه ریزی مجدد آنها برای تبدیل شدن به سلول های بنیادی ساخته می شوند. درست مانند سلول های جنینی، آنها پرتوان هستند، بنابراین می توانند به هر نوع سلولی تبدیل شوند.

چرا سلولهای بنیادی مفید هستند؟

این سلول ها کاربردهای مختلفی دارند از جمله:

• تحقیق: برای کمک به درک زیست‌شناسی اساسی نحوه عملکرد موجودات زنده و آنچه در انواع مختلف سلول در طول بیماری اتفاق می‌افتد.
• درمان: برای جایگزینی سلول های از دست رفته یا آسیب دیده ای که بدن ما به طور طبیعی قادر به جایگزینی آنها نیست.

سلول‌های بنیادین رده سلولی تمایز نیافته و پرتوان هستند که از بافت‌های مختلفی نشات می گیرند و دارای سه ویژگی منحصر به فرد می ‌باشند :

• قابلیت تکثیر هستند.
• ماهیت عدم تمایز یافتگی.
• قدرت تغییر آن به سلول‌های بافت‌های مختلف.

به همین دلیل اهمیت بسیار بالایی در پیشگیری و درمان بیماری‌های انسانی دارند. مهمترین نوع سلول‌های بنیادین شامل سلول‌های بنیادین جنینی، سلول‌های بنیادین بالغین، سلول‌های بنیادین القایی و سلول‌های بنیادین بند ناف می ‌باشند. با فراهم آوردن محیط کشت حاوی فاکتورهای رشد مورد نظر، می‌توان مسیر تغییر سلول‌های بنیادین را جهت ‌دهی و سلول‌های دلخواه را از آن‌ها برگرفت. از مهم ترین کاربرد سلول‌های بنیادین می ‌توان به ترمیم بافت‌های آسیب دیده قلب، ترمیم بافت استخوانی، درمان سرطان، درمان بیماری‌ها و ضایعات عصبی و نخاعی، ترمیم سوختگی و ضایعات بافتی، درمان دیابت، درمان ناباروری واختلالات اسپرماتوژنز و دیگر موارد اشاره کرد. همچنین یکی دیگر از کاربردهای سلول‌های بنیادین در حیطه ی ژن درمانی می‌ باشد. امروزه کاربرد این روش در علم پزشکی نوین در درمان بسیاری از بیماری‌ها از پیشرفت‌های چشمگیری برخوردار است. در این مطالعه مروری، به معرفی انواع سلول‌های بنیادین و ویژگی آن‌ها، منشاء سلول‌های بنیادین، چگونگی استخراج، نگهداری و تمایز هدفمند آن‌ها به بافت‌های مورد نظر و همچنین کاربردهای بالینی حال حاضر این سلول‌ها و قابلیت‌های درمانی آن‌ها پرداخته می‌شود.

کاربرد سلول بنیادی

سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها گاهی ممکن است در اثر بیماری، جراحت و شرایط ژنتیکی آسیب دائمی ببینند یا از بین بروند.سلولهای بنیادی ممکن است یکی از راه‌های تولید سلول‌های جدید باشد که می‌توان آن‌ها را به بدن پیوند زد تا جایگزین سلول‌هایی شود که آسیب دیده یا از دست رفته‌اند.
سلول های بنیادی بالغ در حال حاضر برای درمان برخی از بیماری ها استفاده می شوند، به عنوان مثال:

• سلول های بنیادی خون برای فراهم کردن منبع سلول های خونی سالم برای افراد مبتلا به برخی بیماری های خونی مانند تالاسمی و بیماران سرطانی که سلول های بنیادی خون خود را در طول درمان از دست داده اند، استفاده می شود.
• سلول های بنیادی پوست را می توان برای تولید پوست جدید برای افراد مبتلا به سوختگی شدید استفاده کرد.

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) نمونه ای از بیماری است که در آن سلولهای بنیادی می توانند به عنوان شکل جدیدی از درمان در آینده استفاده شوند:

• برخی از افراد مبتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن بینایی خود را به دلیل سلول های شبکیه از دست می دهند. سلول های اپیتلیوم رنگدانه شبکیه (RPE) از چشم کار نمی کنند.
• دانشمندان از سلولهای بنیادی پرتوان القایی برای تولید سلول‌های RPE جدید در آزمایشگاه استفاده می‌کنند که سپس می‌توانند در چشم بیمار قرار داده شوند تا سلول‌های آسیب‌دیده را جایگزین کنند.

از سلولهای بنیادی می توان برای تولید اندام های جدید برای استفاده در پیوند استفاده کرد:

• در حال حاضر، اندام‌های آسیب‌دیده را می‌توان با دریافت اندام‌های سالم از یک اهداکننده جایگزین کرد، اما اعضای اهدایی ممکن است توسط بدن «رد شوند» زیرا سیستم ایمنی بدن آن را چیزی خارجی می‌بیند.
• سلول های بنیادی پرتوان القایی تولید شده از خود بیمار می توانند برای رشد اندام های جدیدی استفاده شوند که خطر رد شدن آنها کمتر است.

انواع درمان با سلولهای بنیادی

دو استراتژی کلی درمانی در نظر گرفته شده است:

• استراتژی های ضد التهابی – با پیوند سلولهای بنیادی خونساز اتولوگ (AHSCT) مشخص می‌شود.
• استراتژی‌های ترویج ترمیم – با پیوند سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSC) مشخص می‌شود

چه بیماری‌هایی بر سلولهای بنیادی تاثیر می‌گذارد؟

مغز استخوان شما – بافت نرم و لزج در مرکز برخی از استخوان‌ها – سلول‌های بنیادی را می‌سازد که به سلول‌های خون و پلاکت تبدیل می‌شوند. گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند. گلبول‌های سفید به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند. پلاکت‌ها خونریزی را کنترل می‌کنند. هر چیزی که بر مغز استخوان شما تأثیر بگذارد می‌تواند بر آن سلولهای بنیادی خون ساز تأثیر بگذارد. بیماری‌های رایجی که بر سلول بنیادی شما تأثیر می‌گذارد عبارتند از:

• کم‌خونی آپلاستیک
• اختلالات میلوپرولیفراتیو
• لنفوم