تاثیر استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی بدن از جمله عواملی هستند که می توانند بر سلامت جسمی و روانی افراد تاثیر منفی بگذارند. استرس و اضطراب می توانند باعث شوند که بدن به حالت تنش واکنش نشان دهد و هورمون هایی مانند کورتیزول و آدرنالین را ترشح کند. این هورمون ها در شرایط خطر و تهدید می توانند به بدن کمک کنند تا با موقعیت های حساس مقابله کند، اما در صورتی که به طور مداوم و طولانی مدت ترشح شوند، می توانند بر سیستم های مختلف بدن، از جمله سیستم ایمنی، آسیب برسانند. در ادامه به برخی از این موارد خواهیم پرداخت با ساختمان سلامت همراه باشید.
چه چیزی باعث مقابله با عوامل بیماری زا میشود؟
سیستم ایمنی بدن مسئولیت مقابله با عوامل بیماری زا و پیشگیری از ابتلای ما به بیماری ها را بر عهده دارد. سیستم ایمنی از میلیارد ها گلبول سفید تشکیل شده است که با باکتری ها، ویروس ها و سلول های سرطانی مبارزه می کنند. گلبول های سفید انواع مختلفی دارند که هر کدام نقش خاصی در سیستم ایمنی دارند. برخی از گلبول های سفید مانند لنفوسیت ها پادتن هایی را تولید می کنند که به عوامل بیماری زا می چسبند و آن ها را نابود می کنند. برخی دیگر مانند سلول های کشنده طبیعی می توانند سلول های آلوده و سرطانی را شناسایی و از بین ببرند.
کاهش تعداد و عملکرد گلبول های سفید
تاثیر استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی بدن می توانند با کاهش تعداد و عملکرد گلبول های سفید، قدرت سیستم ایمنی را کاهش دهند و از این طریق شانس ابتلای ما به بیماری ها را افزایش دهند. استرس و اضطراب می توانند باعث شوند که بدن به حالت التهابی درآید و سطح سیتوکین ها، که موادی هستند که توسط سیستم ایمنی ترشح می شوند، افزایش یابد. این سیتوکین ها در حالت عادی می توانند به سیستم ایمنی کمک کنند تا با عفونت ها مقابله کند، اما در حالت بالا رفتن زیاد می توانند باعث آسیب به بافت ها و ارگان ها شوند. برخی از سیتوکین ها می توانند باعث کاهش تولید پادتن ها و سلول های کشنده طبیعی شوند و در نتیجه سیستم ایمنی را ضعیف کنند.
کاهش تعادل بین سیستم ایمنی خاص و سیستم ایمنی غیر خاص
استرس و اضطراب همچنین می توانند با کاهش تعادل بین سیستم ایمنی خاص و سیستم ایمنی غیر خاص، سیستم ایمنی را مختل کنند. سیستم ایمنی خاص یا هماهنگ، سیستم ایمنی ای است که به عوامل بیماری زا خاصی واکنش نشان می دهد و حافظه ایمنی دارد. سیستم ایمنی غیر خاص یا غیر هماهنگ، سیستم ایمنی ای است که به هر عامل بیماری زا که وارد بدن شود واکنش نشان می دهد و حافظه ایمنی ندارد. استرس و اضطراب می توانند با کاهش فعالیت سیستم ایمنی خاص و افزایش فعالیت سیستم ایمنی غیرخاص، سیستم ایمنی را نامتعادل کنند. این نامتعادلی می تواند باعث شود که سیستم ایمنی به عوامل بیماری زا کمتر واکنش نشان دهد و یا به بافت های سالم بدن حمله کند و بیماری های ایمنی وابسته را ایجاد کند.
بیماری های دیگر با وجود استرس و اضطراب
استرس و اضطراب نه تنها بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند، بلکه بر سیستم های دیگر بدن نیز تاثیر می گذارند. می توانند باعث شوند که فشار خون، قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید افزایش یابند و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و چاقی را بالا ببرند. همچنین استرس و اضطراب می توانند باعث شوند که:
- ترشح ملاتونین، که هورمون خواب است، کاهش یابد و در نتیجه کیفیت و مدت زمان خواب را کاهش دهند.
- ترشح سروتونین، که هورمون خوشحالی است، کاهش یابد و در نتیجه احساس افسردگی، بی انگیزگی و کاهش خلق را ایجاد کنند.
- ترشح دوپامین، که هورمون پاداش و انگیزه است، کاهش یابد و در نتیجه احساس اعتیاد، کاهش تمرکز و کاهش حافظه را ایجاد کنند.
با توجه به تاثیرات منفی استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی و سیستم های دیگر بدن، لازم است که راه هایی را برای کاهش و مدیریت آن پیدا کنیم. برخی از راه های مفید برای کاهش و مدیریت استرس و اضطراب عبارتند از:
تغییر نگرش و دیدگاه نسبت به موقعیت های استرس زا و اضطراب ناک.
به جای این که به مشکلات به عنوان تهدید نگاه کنیم، می توانیم به آن ها به عنوان فرصت هایی برای یادگیری، رشد و توسعه نگاه کنیم. همچنین می توانیم به خودمان بگوییم که ما قادر به مقابله با موقعیت های سخت هستیم و از تجربیات گذشته خود برای افزایش اعتماد به نفس استفاده کنیم.
انجام فعالیت های آرامش بخش و لذت بخش
می توانیم فعالیت هایی را که ما را آرام و شاد می کنند انجام دهیم، مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق، ماساژ، موسیقی گوش دادن، خواندن کتاب، نقاشی کردن، بازی کردن، ورزش کردن و غیره. این فعالیت ها می توانند باعث شوند که سطح هورمون های استرس کاهش یابد و سطح هورمون های خوشحالی افزایش یابد.
ایجاد تعادل بین کار و زندگی
می توانیم برنامه ریزی کنیم که چه مقدار از وقت و انرژی خود را به کار و چه مقدار را به زندگی شخصی و خانواده اختصاص دهیم. اولویت ها و اهداف خود را مشخص کنیم و کار هایی را که برای ما مهم و مفید هستند انجام دهیم و کار هایی را که برای ما بی اهمیت و بی فایده هستند کنار بگذاریم. از وقت خود به صورت بهینه استفاده کنیم و به خودمان فرصت هایی برای استراحت و تفریح بدهیم.
ایجاد ارتباطات مثبت و حمایتی
می توانیم با افرادی که ما را دوست دارند و احترام می گذارند، مانند خانواده، دوستان، همکاران و مشاوران، ارتباط برقرار کنیم و احساسات و نگرانی های خود را با آن ها به اشتراک بگذاریم. می توانیم از آن ها برای دریافت راهنمایی، تشویق، تسلیت و حمایت استفاده کنیم و همچنین به آن ها کمک و حمایت کنیم. این ارتباطات می توانند باعث شوند که ما احساس تنهایی و بی ارزشی نکنیم و احساس انسجام و اعتماد به نفس داشته باشیم.
خلاصه
تاثیر استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی بدن عواملی هستند که می توانند بر سیستم ایمنی و سلامت بدن تاثیر منفی بگذارند. با کاهش تعداد و عملکرد گلبول های سفید، افزایش سطح سیتوکین ها و کاهش تعادل بین سیستم ایمنی خاص و غیرخاص، سیستم ایمنی را ضعیف و نامتعادل می کنند. این امر باعث می شود که بدن به عوامل بیماری زا کمتر واکنش نشان دهد و یا به بافت های سالم حمله کند. استرس و اضطراب همچنین بر سیستم های دیگر بدن مانند قلب و عروق، متابولیسم، خواب و روان تاثیر می گذارند و خطر ابتلا به بیماری های مختلف را افزایش می دهند. برای کاهش و مدیریت استرس و اضطراب، می توانیم از راه هایی مانند تغییر نگرش، انجام فعالیت های آرامش بخش، ایجاد تعادل بین کار و زندگی و ایجاد ارتباطات مثبت استفاده کنیم. با این کار، می توانیم سیستم ایمنی و سلامت خود را بهبود بخشیم و زندگی بهتری داشته باشیم.
