تروما در کودکی می تواند تأثیرات عمیقی بر رشد روانی، عاطفی و حتی جسمی فرد بگذارد. بسیاری از این تأثیرات در دوران بزرگسالی نمایان می شوند، اما گاهی افراد حتی نمی دانند که مشکلات فعلی شان ریشه در تجربیات تلخ دوران کودکی دارد. در این مقاله از ساختمان سلامت نشانه های تروما در کودکی را با تأکید بر علائم نامرئی آن بررسی می کنیم و راهکارهایی برای بهبود این وضعیت ارائه خواهیم داد.
نشانه های تروما در کودکی: دشواری در دفاع از خود
یکی از مهم ترین نشانه های تروما در کودکی، دشواری در دفاع از حقوق و نیازهای شخصی است. این افراد اغلب نمی توانند به درستی از خود دفاع کنند، حتی در مواقعی که مورد بی احترامی قرار می گیرند.
به گفته ی لوگان کوهن، درمانگر خانواده، این مشکل به این دلیل ایجاد می شود که کودک در دوران رشد، نیازها و خواسته های خود را مطرح کرده، اما توسط مراقبانش نادیده گرفته شده یا حتی به خاطر بیان نیازها تنبیه شده است. این تجربیات دردناک باعث می شود که فرد از بیان خواسته هایش خودداری کند تا از آسیب های احتمالی جلوگیری کند.
برای مثال، فردی که در کودکی با نادیده گرفتن نیازهایش مواجه بوده، ممکن است در بزرگسالی هنگام مواجهه با رفتار نامناسب دیگران، به جای اعتراض سکوت کند و همین موضوع باعث افزایش فشارهای روانی او شود.
احساس ناراحتی هنگام پاسخ به سؤال «حالت چطور است؟»
افرادی که تروما در کودکی را تجربه کرده اند، ممکن است هنگام پاسخ به سؤالات ساده ای مانند «حالت چطور است؟» احساس ناراحتی کنند. این احساس ناخوشایند از آنجا ناشی می شود که در کودکی هرگز به آن ها آموزش داده نشده که چگونه احساسات خود را شناسایی یا بیان کنند.
برای این افراد، پرسیدن حالشان توسط دیگران به معنای ورود به فضایی ناشناخته است. این ناشناختگی باعث می شود که آن ها به طور ناخودآگاه خود را از دیگران دور نگه دارند. نتیجه این رفتار، انزوا و کاهش ارتباطات اجتماعی در بزرگسالی است.
سندرم ایمپاستر (احساس حقارت)
یکی دیگر از نشانه های تروما در کودکی، مواجهه با سندرم ایمپاستر یا احساس حقارت است. این وضعیت روانی زمانی بروز می کند که فرد در موقعیت های موفقیت آمیز احساس کند لیاقت آن را ندارد و دیگران از او بهتر هستند.
ریشه این مشکل به آسیب های دوران کودکی بر عزت نفس برمی گردد. کودکی که همواره مورد بی توجهی یا کم ارزشی قرار گرفته است، به این باور می رسد که او به اندازه کافی خوب نیست و ارزشمند بودن برای دیگران یک امر غیرممکن است. این مشکل می تواند در بزرگسالی به صورت احساس بی کفایتی، اضطراب یا حتی افسردگی نمایان شود.
مشکل در ابراز احساسات
یکی از رایج ترین نشانه های تروما در کودکی، دشواری در شناسایی و ابراز احساسات است. کودکانی که در محیطی بزرگ می شوند که احساساتشان مورد توجه قرار نمی گیرد یا نادیده گرفته می شود، یاد می گیرند که برای جلوگیری از واکنش های منفی احساسات خود را سرکوب کنند.
این سرکوب مداوم باعث می شود که فرد حتی در بزرگسالی نتواند احساسات خود را به درستی شناسایی یا بیان کند. به عنوان مثال، ممکن است فرد در هنگام ناراحتی به جای صحبت درباره احساسات خود، به رفتارهای غیرمستقیم یا اجتنابی روی آورد.
احساس تنهایی و مشکل در برقراری ارتباط با دیگران
یکی دیگر از مهم ترین نشانه های تروما در کودکی، احساس تنهایی و ناتوانی در برقراری ارتباط موثر با دیگران است. کودکی که تلاش هایش برای برقراری ارتباط با مراقبانش نادیده گرفته شده یا با طرد شدن مواجه شده است، در بزرگسالی با ترس از طرد شدن روبه رو می شود.
این ترس باعث می شود که فرد باور کند ارتباط با دیگران تنها منجر به درد و رها شدن می شود. به همین دلیل، بسیاری از قربانیان تروما در کودکی ترجیح می دهند که خود را از دیگران دور نگه دارند و به انزوا روی آورند.
اثرات بلندمدت تروما در کودکی بر زندگی بزرگسالان
تروماهای دوران کودکی می توانند اثرات بلندمدتی بر زندگی فرد بگذارند. برخی از این اثرات شامل موارد زیر هستند:
اضطراب مزمن: بی توجهی عاطفی در کودکی می تواند منجر به احساس ناامنی و اضطراب مزمن در بزرگسالی شود.
- مشکلات روابط عاطفی: افراد مبتلا به تروما معمولاً در ایجاد و حفظ روابط عاطفی سالم دچار مشکل می شوند.
- اعتیاد یا رفتارهای خودآسیب رسان: برای فرار از احساسات ناخوشایند، برخی افراد به اعتیاد یا رفتارهای خودآسیب رسان روی می آورند.
راهکارهایی برای بهبود و درمان تروما در کودکی
اگرچه اثرات تروما در کودکی می تواند عمیق و طولانی مدت باشد، اما با درمان و حمایت مناسب می توان این مشکلات را کاهش داد. برخی از راهکارهای موثر عبارت اند از:
الف) مراجعه به روان درمانگر
روان درمانگران می توانند به فرد کمک کنند که تجربیات تلخ دوران کودکی را پردازش کند و الگوهای رفتاری ناسالم را تغییر دهد. روش هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و EMDR برای این منظور بسیار مفید هستند.
ب) تمرین خودآگاهی و ذهن آگاهی
تمرین تکنیک های ذهن آگاهی (Mindfulness) می تواند به افراد کمک کند که احساسات خود را شناسایی و مدیریت کنند. این تکنیک ها همچنین باعث کاهش اضطراب و استرس می شوند.
ج) ایجاد ارتباطات سالم
ایجاد روابط حمایتی با دیگران می تواند نقش مهمی در بهبود اثرات تروما داشته باشد. افرادی که به فرد احساس امنیت و پذیرش می دهند، می توانند در بازسازی اعتماد به نفس او مؤثر باشند.
نتیجه گیری
نشانه های تروما در کودکی ممکن است در نگاه اول نامرئی و نادیدنی به نظر برسند، اما اثرات آن ها می تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. از مشکلات در دفاع از خود گرفته تا احساس تنهایی و سندرم ایمپاستر، همه این موارد ریشه در تجربیات ناخوشایند دوران کودکی دارند.
بااین حال، نباید فراموش کرد که این مشکلات قابل درمان هستند. مراجعه به درمانگر، تمرین خودآگاهی و ایجاد روابط سالم می تواند به افراد کمک کند که از اثرات منفی تروما عبور کنند و زندگی پربارتری داشته باشند. در نهایت، آگاهی از این نشانه ها و تلاش برای درمان آن ها نه تنها کیفیت زندگی فرد را بهبود می بخشد، بلکه از انتقال این تجربیات ناخوشایند به نسل های بعدی نیز جلوگیری می کند.
